وزارت علوم، نورمگز، سیویلیکا، مگیران،...

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی گرایش‌ فقه و مبانی حقوق اسلامی علوم تحقیقات تهران،ایران

چکیده

یکی از مسائل مهم و حیاتی که همواره بحث‌های آن مورد مدّاقه فقهای مذاهب اسلامی و به‌تبع آن، قانون مدنی قرارگرفته، توجّه به ماهیت و مسائلی است که بر نفقه اقارب مترتب می‌گردد. به‌طورکلی نفقه اقارب از فروع متعدّدی برخوردار است. بحث از مقدار نفقه اقارب، تعدّد منفق، تعدّد منفق علیه، ترتیب در انفاق، شرایط لزوم انفاق و مسائل بسیار اساسی دیگر، از مواردی است که ازنظر فقهای اسلامی و مواد قانون مدنی ایران به آن پرداخته می‌شود. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته، با تتبّع در قانون ایران و فقه عامه و همچنین با استمداد از متون حقوقی، چنین به‌دست‌آمده است. انفاق به معنای فراهم نمودن هزینه‌های متعارف زوجه و اقارب نیازمند است. زوجیت و تمکین زوجه دو شرط الزام زوج به انفاق است. در مواردی مثل انجام اعمال واجب دینی و ترس از ورود ضرر و درمان، خروج زن از منزل نشوز محسوب نشده و مرد باید مخارج وی را بپردازد. فقر وی باعث نمی‌شود که او خرجی زنش را نپردازد. رابطۀ قرابت نسبی بین افراد خانواده موجب شده که والدین و فرزندان هزینۀ زندگی یکدیگر را پرداخت نمایند. درصورتی‌که افراد به دلیل نداشتن کار یا معلولیت قادر به کسب درآمد کافی نباشند، خویشاوندی که توانایی مالی دارد باید لوازم معیشت بستگان فقیر خود را بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Relatives' AlimonyIn Iranian Law and General Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Mehrangiz Karimi

PhD student in Theology and Islamic Studies, majoring in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Research Sciences, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the most significant and vital issues, the discussions of which have always been concerned by the jurists of Islamic religions and consequently, the civil law, is the nature and issues arranged on the relatives’ alimony. Generally speaking, the relatives’ alimony has numerous branches. Discussing the amount of relatives’ alimony, the benefactors numbers, the number of against benefactors, the almsgiving order, the conditions for almsgiving necessity and other basic issues are among which are addressed from the viewpoint of Islamic jurists and the articles of Iranian civil law. In this research, which has been conducted by descriptive-analytical method, has been achieved by following Iranian law and general jurisprudence and also by using legal texts. Almsgiving means providing normal expenses of the wife and relatives in need. Marriage and wife’s obedience are two conditions for husband to be obligated to almsgiving. He has to pay her expenses. His poverty does not prevent him paying for his wife. Relative kinship between family members has caused parents and children to pay for each other's living expenses. If people are unable to earn enough money due to lack of work or disability, a financially able relative should pay for the livelihood of their poor relatives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alimony
  • Relatives
  • Jurisprudence
  • General jurisprudence
  • Law
  • wife
  • Iranian law

 

OPEN ACCESS

©2024 The author(s). This article is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons license, and indicate if changes were made. The images or other third party material in this article are included in the article’s Creative Commons license, unless indicated otherwise in a credit line to the material. If material is not included in the article’s Creative Commons license and your intended use is not permitted by statutory regulation or exceeds the permitted use, you will need to obtain permission directly from the copyright holder. To view a copy of this license, visit: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

PUBLISHER NOTE

Sami Publishing Company remains neutral concerning jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.

CURRENT PUBLISHER

Sami Publishing Company

  1. منابع و مآخذ

    الف) منابع فارسی

    1. امینی، ابراهیم (1387)، آیین همسرداری یا اخلاق خانواده، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ یازدهم.
    2. انصاف داران، محمدرضا (1391)، قوانین و مقرّرات خانواده در نظام حقوقی ایران و رویه قضایی (1)، انتشارات جنگل، تهران، چاپ اول.
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، انتشارات کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ چهارم.
    4. روشن، محمد، صادقی، محمد (1395)، دانشنامه حقوقی خانواده، انتشارات جنگل، جاودانه، تهران، چاپ اول.
    5. شمس الهی، کاظم (1395)، پرداخت نفقه اقارب، پژوهشکده امربه‌معروف و نهی از منکر.
    6. صفایی، حسین؛ امامی، اسدالله (1395)، مختصر حقوق خانواده، نشر میزان، تهران، چاپ چهل و سوم.
    7. صفوی، عبدالرضا (1393)، معاونت آموزش و تحقیقات قوۀ قضاییه در حقوق شهروندی، انتشارات مسعی، تهران، چاپ اول.
    8. فرشتیان، حسن (1388)، فقه زوجه، پژوهش تطبیقی حقوق مدنی ایران و سایر نظام‌های حقوقی، قم: مؤسسه بوستان کتاب، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّه قم.
    9. فهیمی، فاطمه (1385)، حقوق مالی زن «مقایسه تطبیقی در حقوق اسلام، ایران و کنوانسیون رفع تبعیض از زنان»، انتشارات دانشگاه قم، چاپ اول.
    10. قرشی، علی‌اکبر (1412 ق)، قاموس قرآن، تهران، انتشارات دارالکتب الإسلامیه.
    11. کاتوزیان، ناصر (1389)، دوره حقوق مدنی خانواده، جلد دوم، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ اول.
    12. کاتوزیان، ناصر (1390)، دوره مقدماتی حقوق خانواده، جلد دوم اولاد، روابط پدر و مادر و فرزندان نسب، همبستگی خانوادگی و حمایت از کودکان، فرزندخواندگی، شریک سهامی انتشار، چاپ اول.
    13. گراوند، لیلی (1395)؛ «بررسی شرایط نفقه زوجه و اقارب در فقه و حقوق ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه فقه و حقوق دانشگاه ارومیه.
    14. محمدی، مرتضی (1388)، «ازدواج، نفقه و تمکین»، مجله کتاب زنان، شماره 25.
    15. مصلحی، علی (1372)، «بررسی نفقه اقارب ازنظر فقه و حقوق ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
    16. معین، محمد (1388)، فرهنگ معین، تهران: انتشارات اشجع.
    17. مهر پور، حسین، روشن، محمد، محمدی مام فاز، حسن (1393)، مطالبات زوجه و روش و اصول آن (مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله، شرط تنصیف دارایی)، انتشارات جنگل، تهران، چاپ چهارم.

    ب) منابع عربی

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشرو التوزیع دارصادر.
    2. ابن نجیم، زین الدّین بن ابراهیم (1413)، البحر الرائق شرح کنزالدقائق، بیروت: دار المعرفه.
    3. جبعی العاملی، زین‌الدین (1411)، الروضه البهیه فی الشرح اللمعه الدمشقیه، جلد 2، دارالفکر، بیروت.
    4. جزرى، ابن اثیر، مبارک بن محمد (1411)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
    5. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق)، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دارالعلم للملایین.
    6. حلی، علامه (1413)، قواعدالاحکام، جلد 6، محقق، مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
    7. خلیلی، عذرا (1387)، نفقه والدین در فقه امامیه و قوانین موضوعه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    8. خوری شرتونی، سعید (1403 ق)، أقرب الموار، د قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی.
    9. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق)، مفردات الفاظ القرآن، لبنان، انتشارات دار العلم.
    10. طریحی، فخرالدین (1416 ق)، مجمع البحرین، تهران، کتاب‌فروشی مرتضوی.
    11. عاشور، احمد عیسی (بیتا)، فقه آسان در مذهب امام شافعی، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء.
    12. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416 ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    13. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410 ق)، کتاب العین، قم، انتشارات هجرت.
    14. مکارم شیرازى، ناصر (1427 ق)، دائرة‌المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
    15. موسوی خمینی، روح‌الله (1379)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
    16. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1379)، صحیفه نور، جلد 2، مسئله 9، انتشارات عروج، تهران.
    17. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1386)، تحریرالوسیله، جلد 2، دارالعلم، قم، چاپ دوم.
    18. نجفی، احمد بن علی (1423 ق)، سفینه النجاح و مشکاه الهدی و مصباح السعادات، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء.
    19. هروی، احمد بن محمد (1419 ق)، الغریبین فی القرآن و الحدیث، بیروت، المکتبة العصریّة.