نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه ازاد واحد تهران شمال،ایران
2 عضو هیئت علمی داننشگاه ازاد واحد تهران شمال
چکیده
زمینه: گاهی شرکت چند نفر در عملیاتی، باعث قتل یک نفر میشود. هر کس که بتوان، فعل کشتن را به او استناد کرد، قاتل است، پس هرگاه فعل قتل به بیش از یک نفر مستند شود، میتوان بین ایشان، حکم اشتراک در قتل جاری نمود. بین علما، در جواز قصاص همهی شرکا، اختلافاتی وجود دارد؛ که در این مقاله سعی در تبیین آن داریم. مسئله اشتراک در قتل، یکی از مسائل مبتلابه باب قصاص است که دادگاههای کشور در حکم چنین مواردی دچار تعدد آراء شدهاند. علت این تعدد آراء، عدمتشخیص موضوع است. باید توجه شود که قصاص از احکامی است که به جان و آبروی مردم وابسته است؛ لذا دقت در اجرای آن و شناخت همهی مسائل و مشکلات آن ضروری است. هدف از اجرای این تحقیق، تشخیص همهی مواردی است که در آنها، حکم قصاص بر تمام شرکتکنندگان جاری میشود.حکم ماده 373 قانون مجازات اسلامی که بیانگر قصاص تمام شرکای قتل عمد است با لحاظ آیهی « النفس بالنفس» و اصل احتیاط در دماء اسراف در قتل است، با لحاظ اهداف مجازات که مصونیت سازی جامعه مقدم بر همهی آنهاست و دیگر اهداف داخل در آن است، تداخل نکردن مجازاتها در مجازات سلب حیات بر مجرمی که حتی مرتکب چندین جرم و مستحق چندین مجازات است از جهت اسراف در قتل محل تأمل است.
مواد و روشها: مقاله حاضر بر مبنای تحلیلی - توصیفی بر مبنای مطالعه قوانین، رویه قضایی، منابع فقهی، کتب و مقالات حقوقی و دیگر منابع و استنتاج و نتیجهگیری از آنهاست. یافتهها: اسراف نکردن در قتل عبارتی برگرفته از آیه 33 سوره اسراء است که در این آیه پس از بیان حرمت قتل انسان و حق ولی دم مقتول نسبت به قاتل، از زیادهروی در قتل منع شده است. ظاهر عبارت آیه با لحاظ عبارت قبلی آن ناظر به زیادهروی نکردن در قصاص نفس است، ولی با لحاظ اطلاق قتل میتوان شامل مواردی هم دانست که شخص مستحق اعدام است، از این جهت تطویل اجرای مجازات سلب حیات مثل استفاده از طناب دار که موجب به طول کشیدن ازهاق نفس میشود اسراف در قتل است. لذا هر جا که در این استناد، شک کردیم، نمیتوان حکم اشتراک در قتل جاری کرد. این تحقیق به روش کتابخانهای انجامشده است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Jurisprudential legal study of participation in murder
نویسندگان [English]
- Atiyeh Vojdanifakhr 1
- Mohammad Reza Elahi Manesh 2
1 PhD student in Criminal Law and Criminology, Azad University, North Tehran Branch,Iran
2 Faculty member of Azad University, North Tehran Branch
چکیده [English]
Background: Sometimes the involvement of several people in an operation leads to killing someone else. Anyone who can be charged with murder is a murderer, thus whenever the act of murder is documented to more than one person, a joint sentence can be issued between them. There are differences among the scholars about the retaliation permission of all partners; which is attempted to be illustrated in this article. The issue of complicity in murder is a problem related to retribution by which the courts in the country have received a majority of verdicts. The reason for this pluralism is the lack of issue recognition. It should be noted that retaliation is a ruling that relies on the individuals’ lives and dignity; therefore, it is essential to be careful in its implementation, and to know all its related matters. This investigation tries to identify all cases in which retribution is imposed on all participants. The ruling of Article 373 in the Islamic Penal Code, which stipulates the retribution of all partners in premeditated murder, is in terms of the verse “النفس بالنفس” and the caution principle for extravagance in murder, in terms of the punishment purpose as the non-interference of them in the punishment of killing a criminal who even commits numerous crimes and deserves several punishments is an issue of extravagance in murder. Materials and Methods: The proposed article is based on analytical-descriptive study of laws, jurisprudence, jurisprudential sources, legal books and articles as well as the other sources, their inference and conclusion. Findings: Not wasting in murder is an expression taken from verse 33 of Surah Al-Isra′ in which after stating the sanctity of killing someone and the right of the victim's guardian towards the murderer is prohibited from excessive murder. The verse appearance in terms of its previous phrase illustrates not to exaggerate in retaliation, however in terms of the term murder can also include cases where an individual deserves to be executed, so the extension of the death penalty such as the ropes use which cause taking a breather becomes extravagant in murder. Hence, being doubted this citation; we could not order the complicity in the murder. This research has been conducted by library method.
کلیدواژهها [English]
- extravagance
- participation
- deprivation of life
- murder
- Imami jurisprudence
- issue laws
- ابن ادریس، محمد. (1411). کتاب السرائر، ج 3، چاپ دوم، قم، موسسه النشر الاسلام.
- ابن زهره، حمزه بن علی. (1417). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق ابراهیم بهادری، موسسه امام صادق، قم.
- اردبیلی (محقق اردبیلی)، احمد بن محمد. مجمع الفائده. ج 13، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول 1416 ه ق.
- اردبیلی، محمدعلی. (1403) جامع الرواه، ج 2، قم، مکتبه آیه الله العظمى المرعشی النجفی.
- اردبیلی، محمدعلی، جامع الرواه، ج 2، قم، مکتبه آیه الله العظمى المرعشی النجفی، 1403 ق.
- آقا بابایی، حسین. (1379). قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن مقتول، مجله فقه اهلبیت.
- امام خمینی، روحالله. (بیتا). تحریرالوسیله، تهران، موسسۀ انتشارات اسماعیلیان.
- امام صادق علیهالسلام، 1419 ق.
- آن در فلسفهی کیفر، پژوهشنامه حقوق کیفری، (دانشگاه گیلان)، سال هفتم، شماره دوم.
- تبریزی، میرزا جواد. (1417). اسس الحدود و التعزیرات، قم.
- جبعی عاملی، زینالدین علی (شهید ثانی)، (1410). الروضه البیهی فی شرح اللمع الدمشقی، دارالهادی مطبوعات، جلد اول، ج 9، دهم و پانزدهم، قم.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1387). ترمینولوژی حقوق، ج 3، تهران، کتابخانه گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، ج 3، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1378.
- جوان جعفری، عبدالرضا و زهرا فرهادی آلاشتی و سید محمدجواد ساداتی. (1395). بازدارندگی و سنجش،
- حائری طباطبایی، سید علی بن محمد (صاحب ریاض). (1409). الشرح الغنیه فی الشرح مختصر النافع، ج 16، چاپ اول، انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی، قم.
- حبیب زاده جعفر و حسین بابایی. (1378). قتل در فراش، مدرسه علوم انسانی، شماره 13.
- حسن مرادی. (1397). تحلیل فقهی- حقوقی تداخل جنایات عمدی با تأکید بر قانون مجازات اسلامی 1392، پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شماره بیست و پنجم.
- حلّی (فخر المحققین)، محمد بن حسن بن یوسف. إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. ج 4، قم ایران: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، 1387 ه ق.
- حلّی (محقق)، نجم الدین جعفر بن حسن. شرایع الاسلام. ج 4، تعلیق: السید صادق الشیرازی، تهران ایران: انتشارات استقلال، چاپ دوم، 1405 ه ق.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر، تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، ج 3، چ 1، قم، مؤسسة اسماعیلیان.
- خویی، سید ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروه الوثقی، ج 6، تألیف میرزاعلی تبریزی غروی، چ 2، قم، نشر لطفی (المطبعه العلمیه)، 1410.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج 10، بیجا، دفتر نشر الکتاب، 1424 ق.
- زراعت، عباس، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چ 1، تهران، انتشارات. ققنوس، 1383
- سید محمدهادی قبولی درافشان، صالحه رضایی، تأملی فقهی بر ماده 304 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در مورد جنایات عمدی نسبت به نابالغ، کنفرانس ملی جهانیسازی حقوق کودکان و نوجوانان از دیدگاه حقوقی و روانشناسی, 2018-05-10
- صانعی، یوسف. (1424). فقه الثقلین فی شرح تحریر الوسیله، بی چا، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- صبری، نور محمد. (1379). تحلیل ماده 630 قانون مجازات اسلامی، مجلهی دادگستر، شماره 35.
- طوسی (شیخ طوسی)، ابوجعفر محمد بن حسن. الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. جلد 4، تهران ایران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1412 ه ق.ج 2.
- عاملی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی. مسالک الأفهام. ج 15، قم ایران: مؤسسة – المعارف الإسلامیة، چاپ اوّل، 1413 ه ق.
- عاملی، شهید ثانی، زینالدین بن علی. مسالک الأفهام. ج 15، قم ایران: مؤسسة – المعارف الإسلامیة، چاپ اوّل، 1416 ه ق.
- علامۀ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1389). قواعد الاحکام (متن ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد)، جلد 4، چاپ اول، مؤسسه اسماعیلیان.
- فخرالمحققین، محمد. (1389). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، جلد 4، چاپ اول، مؤسسه اسماعیلیان.
- فراهیدی، خلیل، العین، ج 5، تحقیق مهدی المخزومی، ابراهیم السامرائی، چ 2، بیجا، موسسه دارالهجره، 1410 ق.
- فیض کاشانی، محمد محسن ابن شاه مرتضی. (1411). مفاتیح الشرائع، ج 2، چاپ اول، انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی، قم.
- کاسانی، ابوبکر بن مسعود. (1968). بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع، ج 6، قاهره، مطبعه الجمالیه.
- گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، چ 16، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
- محقق حلّی، ابوالقاسم. (1389). شرایع الاسلام، جلد چهارم، چاپ دوم، بیروت، دارالاضواء.
- محمدحسن نجفی (صاحب جواهر)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، هفتم، بیروت لبنان: دار إحیاء التراث العربی، 1414 ه. ق، ج 42.
- معین، محمد. (1391). فرهنگ فارسی، جلد دوم، انتشارات امیرکبیر.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1427). استفتائات جدید، ج 6، چاپ دوم، قم.
- منتظری نجف آبادی، حسینعلی (بی تا)، کتاب الحدود، دارالفکر، قم.
- مهرپور، حسین. (1375). سیری در مبانی فقهی و حقوقی ماده 196 قانون مجازات اسلامی، فصلنامه موسسه احیاء آثار امام خویی، قم.
- موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم. (1422). فقه الحدود و التعزیرات، ج 1، چاپ دوم، موسسه النشر الجامعه
- موسوی خمینی، روحالله. (1412). تحریرالوسیله، جلد اول و جلد دوم.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم. (1422). مبانی تکمله المنهاج، جلد اول ، دوم و جلد چهل و یکم، بیجا،
- هاشمی، سید حسین. (1384). ارتداد و آزادی، چاپ اول، سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم.