نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• طیبه یوسفی

دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق، گرایش حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات ایلام، ایران

چکیده

زمینه: بی‌تردید احیاء و اجرای دو اصل مهم و مورد توصیه‌ی دین اسلام یعنی «امربه‌معروف» و «نهی از منکر» در همه‌ی عرصه‌ها و شئونات زندگی به‌ویژه عرصه‌های اقتصادی در این فرایند بسیار اثربخش و راهگشا می‌باشد. در نظام اقتصادی اسلام، انگیزه فعالیت‌های اقتصادی تحصیل رضای خداوند است و هدف؛ سلامتی اقتصادی فرد خانواده، اجتماع وامت در مسیر تحقق عدالت اجتماعی و قسط واقعی است.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه، کلیه مقالات چاپ‌شده تا تابستان 1401 به زبان فارسی بررسی مصادیق معروف و منکر اقتصادی در قرآن و روایات بررسی قرار گرفتند. این مقالات از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، sid.ir، فصلنامه فقه اسلامی و نشریات سیویلیکا، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، با استفاده از کلیدواژه‌هایی نظیر معروف و منکر اقتصادی، خمس، زکات، ربا، غش در معامله. به‌دست‌آمده‌اند. همچنین از مجلات معتبر علمی از مقالات و وب‌سایت‌های فوق استخراج‌شده است.
یافته‌ها: در نظام اقتصاد اسلامی، معروف‌های اقتصادی برای بالا بردن سطح رفاه نیازمندان، توازن اقتصادی و برقراری عدالت اجتماعی وضع‌شده‌اند. ازنظر فقه اسلام، جایگاه منابع مالی برای رشد و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، جایگاهی است بسیار مهم و سرنوشت‌ساز؛ درست همان‌گونه که توسعه و آبادانی جایگاهی است بنیادی و اساسی؛ اما هریک از این دو منبع اقتصادی و عبادی در جامعه اسلامی جایگاه خویش را دارند و بر اساس مصلحت‌ها و منفعت‌هایی در مواردی واجب و در مواردی مستحب هستند. اگر این مقوله به‌درستی در جامعه نهادینه شود و مردم آثار و دستاوردهای آن را در جامعه به عیناً رؤیت کنند آنگاه بدون تردید به سمت معروف‌های اقتصادی در فقه روی خواهند آورند.

کلیدواژه‌ها

• معروف و منکر اقتصادی
• خمس
• زکات
• ربا
• غش در معامله

موضوعات

• فقه و مبانی حقوق اسلامی

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Examination of Do and Don’t Economic Instances

نویسنده [English]

• Yousefi Tayabeh

M.Sc. Student of Law, Private Law, Islamic Azad University, Ilam Research Sciences Branch, Iran

چکیده [English]

Background: Doubtless, revival and implementation of two significant and recommended principles of Islamic religion, namely “do the good” and “forbid the evil” in all areas and facets of life, especially in economy, are highly effective in this process. In Islamic economic system, the motivation of economic affairs is the God’s pleasure and the goal; economic health of the individual, the family, and community are on the way to realize social justice and real installments.
Materials and Methods: In this study, all the articles published in Persian until the autumn 2022 were examined based on do and don’t economic instances in the Quran and hadiths. These articles were searched through databases, Research Institute of Islamic Sciences and Culture, Astan Qods Razavi Research Foundation, sid.ir, Islamic Jurisprudence Quarterly and Civilica publications, Private Law Research Quarterly, and have been obtained by using some keywords such as do and don’t economic affairs, quint, religious tax, usury, and fraud in the transaction that have further been extracted from the above-mentioned articles and websites from reputable scientific journals.
Results: In Islamic economic system, the good economic affairs have been established to raise the welfare level of the needy, economic balance, and establish social justice. From the Islamic jurisprudence viewpoint, the position of financial resources for economic, social, and political growth and progress is a prominent and decisive position; just as development is a fundamental position. However, each of these two sources of worship and economy has their own places in Islamic society, and based on expediency and benefits, they are obligatory in some cases and recommended in others. If this category is properly institutionalized in society and the public observe its effects and achievements, they will doubtless turn to the good economic ones in jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

• The economic good and bad
• khums
• zakat
• usury
• fainting in the transaction