وزارت علوم، نورمگز، سیویلیکا، مگیران،...

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری الهیات، گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

3 دکترای الهیات، گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

انحلال قراردادها دارای اسباب متعددی است برخی از اسباب انحلال قراردادها در حقوق ایران و فرانسه که سبب فسخ معامله می‌شود بیع شرط و شرط فاسخ است در حقوق فرانسه شرط فاسخ با خیار شرط دارای شباهت است؛ اما پیرامون موضوع بیع شرط و شرط فاسخ مطالعه و بررسی موردی صورت نگرفته است. از همین رو با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و بررسی منابع موجود، پژوهشی در این زمینه انجام دادیم که اساساً نسبت میان شرط فاسخ با بیع شرط در دو قانون چگونه است. پس از بررسی‌های انجام شده، مشخص شد که بیع شرط با شرط فاسخ از حیث آثار انتقالی بر مبیع و ثمن با یکدیگر دارای شباهت هستند؛ ولی در مبانی صحت و مشروعیت از حیث ادله روایی دارای تفاوت هستند، منتها به نظر می‌رسد که مشروعیت شرط فاسخ را بر اساس ادله خاص دلالت‌کننده بر بیع شرط با اندکی تسامح می‌توان به اثبات رسانید. همچنین مشخص شد که دامنه نفوذ و امکان فسخ معاملات بر اساس شرط فاسخ بیش از بیع شرط است. در واقع حدود اختیارات بر فسخ معامله در بیع شرط تنها در اختیار بایع و محدود به‌شرط انتقال ثمن است درحالی‌که در شرط فاسخ طرفین می‌توانند فسخ نمایند و محدودیت انتقال بر اساس شرط ثمن در آن وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Relationship between the Termination Clause and the Sale Cause in Islamic Jurisprudence and French Law

نویسندگان [English]

  • Fereshte Ebrahimabadi 1
  • Ali Taghi Khani 2
  • Tahereh Farmanesh 3

1 Ph.D. in Theology, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Sistan and Baluchistan, Sistan and Baluchistan, Iran

2 Assistant Professor of Private Law, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran

3 Ph.D. in Theology, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Mazandaran University, Mazandaran, Iran

چکیده [English]

The dissolution of contracts has many reasons. Some of the reasons for dissolution of contracts in Iranian and French law cause the termination of the transaction. Sale is a condition and condition is rescinded. In French law, the condition of rescission is similar to the option of a condition. It has not been done. Therefore, by using the descriptive-analytical method and by referring to the library and checking the available sources, we conducted a research in this field that basically what is the ratio between the condition of rescission and sale of the condition in the two laws. After the investigations, it was found that the condition of sale and the condition of cancellation are similar to each other in terms of the transfer effects on the sale and the price, but they are different in terms of authenticity and legitimacy in terms of narrative evidence, however, it seems that the legitimacy of the condition of cancellation Based on specific evidence indicating the condition of sale, it can be proved with a little tolerance. It was also found that the scope of influence and the possibility of cancellation of transactions based on the cancellation condition is more than the selling condition. In fact, the limits of authority to terminate the transaction in the sale of the condition are only in the seller's power and limited to the condition of transfer of the price, while in the condition of termination, the parties can cancel and there is no limit of transfer based on the condition of the price

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rescission condition
  • Condition sale
  • Transactions with the right of restitution
  • Dissolution of contract
  • French law

OPEN ACCESS

©2023 The author(s). This article is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons license, and indicate if changes were made. The images or other third party material in this article are included in the article’s Creative Commons license, unless indicated otherwise in a credit line to the material. If material is not included in the article’s Creative Commons license and your intended use is not permitted by statutory regulation or exceeds the permitted use, you will need to obtain permission directly from the copyright holder. To view a copy of this license, visit: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

PUBLISHER NOTE

Sami Publishing Company remains neutral concerning jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.

CURRENT PUBLISHER

Sami Publishing Company

  1. ابن براج طرابلسی، عبد العزیز.(1417ق). جواهر الفقه، تحقیق ابراهیم بهادری، چاپ اول، قم، موسسه نشر السلامیه.
  2. ابن رشد، حفید.(1415ق). بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، تحقیق خالد العطار، جلد هفتم، چاپ سوم، دمشق، دارالفکر.
  3. ابن زهره حلبی، سید حمزه بن علی.(1417ق). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق ابراهیم بهادری، چاپ اول، قم، موسسه امام الاصادق (ع).
  4. ابن عابدین.(1415ق). حاشیه رد المختار، دمشق، دار الفکر.
  5. ابو حبیب، سعدی.(1408ق). القاموس الفقهی، جلد دوم، چاپ پنجم، دمشق، دارالفکر.
  6. اسدی نژاد سید محمد، بهارلو قره بلطاقی جواد.(1390). «شرط فاسخ»، پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره 2، شماره 1، صص 1-17.
  7. اصفهانی،.(1418ق). حاشیه المکاسب، تحقیق شیخ عباس محمد آل سباع، چاپ دهم، قم، انتشارات علمی.
  8. انصاری مرتضی بن محمد امین.(1415ق). المکاسب، چاپ اول، جلد اول، قم، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  9. جبار گلباغی ماسوله، سید علی.(1390). «شرط فاسخ در فقه و حقوق شیعه»، فصلنامه تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 7، شماره 24، صص 93-112.
  10. حر عاملی، محمد بن حسن.(1382ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشیعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، چاپ سوم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
  11. حسینی روحانی، سید محمد صادق.(1412ق). فقه الصادق (ع)، چاپ هفتم، قم، دارالکتب اسلامیه.
  12. حسینی عاملی سید محمد جواد، (بی­تا). مفتاح الکرامه فی الشرح القواعد العلام. چاپ اول، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
  13. حسینی عاملی، سید محمد جواد.(بی­تا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربیه.
  14. حسینی مراغی، میرر عبدالفتاح.(1417ق). عناوین الفقه، دو جلدی، چاپ ششم، قم، موسسه النشر اسلامی.
  15. حفصکی، علاء الدین.(1415ق). الدر المختار، دمشق، دارالفکر.
  16. خمینی، سید روح االله.(1421ق). البیع، چاپ اول، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  17. خوانساری، سیداحمد.(1405ق). جامع المدارک فـی شـرح المختصـر النـافع، تحقیق علی اکبـر غفاری، چاپ اول، قـم، موسسـه اسماعیلیان.
  18. رضی، پوریا، میثم رامشی و علی باقری.(1396). «بررسی فقهی-حقوقی شرط فاسخ و آثاردخالت متعهد در عدم تحقق معلق علیه»، مطالعات فقه امامیه، سال 5، شماره 8، صص 83-115.
  19. شهیدی، مهدی.(1381). سقوط تعهدات، چاپ بیستم، تهران،انتشارات مجد.
  20. شیخ خلیل، محی الدین.(1412ق). «بیع الوفا»، مجله المجمع الفقه اسلامی، العدد السابع، الجزء الثالث.
  21. صابریان، علیرضا.(1390). «ماهیت شرط بنایی از نظر فقه امامیه و حقوق مدنی»، پژوهش‌های فقهی، سال 7، شماره 2، صص 93-112.
  22. صدیقیان، عبدالله، جعفری ندوشن، جواد. (1394). «قلمرو نفوذ شرط فاسخ»، مجله حقوقی دادگستری، سال 79، شماره 89، صص 55-82.
  23. طباطبایی حائری، سید علی.(1419ق). ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، چاپ اول، قم، موسسه النشر اسلامی.
  24. طباطبایی حکیم، سید محسن.(بی­تا). نهج الفقاهه، چاپ سوم، نجف، مطبعه العلمیه.
  25. طباطبایی، سید محمد.(بی­تا). المناهل، قم، موسسه آل البیت.
  26. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن.(1348). اختیار المعرفه الرجال، تحقیق سید حسن مصطفوی، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد.
  27. عاملی (شهید ثانی)، محمد بن مکرم.(1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چاپ اول، قم، تحقیق و نشر موسسه معارف اسلامی.
  28. قنواتی، جلیل ؛ وحدتی شبیری،سیدحسن. (1379). حقوق قراردادها در فقه امامیه ،چ1، تهران ، ،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
  29. کاتوزیان، ناصر.(1369). قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ هفتم، تهران، انتشارات به نشر.
  30. کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب.(1375). الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه.
  31. کنعانی، محمد طاهر، فرخ زادی، علی اکبر.(1391). «مطالعه تطبیقی شرط فاسخ و آثار آن»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 45، شماره 1، صص 37-60.
  32. مامقانی، عبداالله.(1345ق). نهایة المقال فـی تکملـة غایـة الآمال، چاپ اول، نجف، مطبعـة المرتضویـة.
  33. محقق حلی،جعفربن حسن.(1983م). شرایع الاسلام، جلد اول، چاپ دوم، بیروت، انتشارات دارالاضواء.
  34. محقق داماد، سید مصطفی. (1385). قواعد فقه، بخش مدنی ،ج2، چ7 ، تهران ،انتشارات سمت.
  35. مقدس اردبیلی، احمد.(1411ق). مجمع الفایده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق مجتبی عراقی و همکاران، قم، موسسه نشر الاسلامی.
  36. موسوی سبزواری، سید عبد الاعلی.(1416ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ اول، نجف، دفتر مؤلف.
  37. موسوی بجنوردی، سید میرزا حسن. (1419). قواعد الفقهیه، ج1 و 6، چ1، قم ، انتشارات هادی.
  38. میرمعزی، سید حسین.(1386). «بیع الخیار از دیدگاه فقه و کاربرد آن در بانکداری بدون ربا»، دوره 7، شماره 25، صص 61-98.
  39. نجفی، محمدحسن.(1367ق). جواھر الکـلام فی شـرح شـرایع الاسـلام، تحقیق آخوندی، چاپ اول، تهران، دارالکتـب الاسلامیـة.
  40. نراقی، احمد بن محمد مهدی.(1418ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه، چاپ اول، قم، موسسه آل البیت (ع) فی الاحیاء التراث.
  41. نوری، حسین.(1407ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، قم، موسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
  42. نوری ، محمد علی. (1380). ترجمه بخش عقود و تعهدات قراردادی بطورکلی و الزامات بدون قرارداد از قانون مدنی فرانسه، چ1، تهران ، کتابخانه گنج دانش .
  43. هواوینی، نجیب.(بی­تا). مجله الاحکام العدلیه، جلد اول، بیروت، المکتبه الشامله.